ComponentDisplayClosedMarkerComponent
Jak odnaleźć się w obecnej rzeczywistości? Jak radzić sobie z wymaganiami i wyzwaniami, które stawia przed nami obecna sytuacja?
Czym jest kryzys?
Warto wiedzieć, że kryzys niesie ze sobą nie tylko zagrożenia dla naszego dobrostanu i poczucia satysfakcji z życia. Może być również szansą na dokonanie ważnych, znaczących i pozytywnych zmian. Greckie słowo krisis oznacza punkt zwrotny, moment wyboru i konieczności podjęcia działania. Sytuacje kryzysowe mogą wyzwalać w ludziach wolę walki i kreatywność, które przekładają się po pewnym czasie na poprawę funkcjonowania i rozwój.
Wzorce radzenia sobie z kryzysem
Obserwując ludzi zmagających się z trudnymi sytuacjami, można zaobserwować trzy wzorce radzenia sobie z kryzysem. Pierwszy to po prostu przetrwanie go – osoba przechodząca przez trudną sytuację właściwie niewiele robi, ucieka myślami od negatywnych okoliczności lub czeka, poddaje się zastanym warunkom, licząc na to, że jakoś przetrwa niesprzyjający okres. Kryzys, jako zjawisko samoograniczające się, najczęściej w którymś momencie rzeczywiście się kończy, jednak osoba, która przyjęła postawę biernej akceptacji, zazwyczaj funkcjonuje wtedy gorzej niż przed rozpoczęciem sytuacji problemowej.
Drugi wzorzec reagowania polega na tym, że człowiek przechodzi przez kryzys świadomie. Nie ucieka od sytuacji, stara się z nią konfrontować, ale bez większego zaangażowania, minimalnym kosztem swojej aktywności. W takich warunkach ludzie zazwyczaj po pewnym czasie (i przy pewnej dozie szczęścia) wracają do poziomu funkcjonowania sprzed kryzysu.
Istnieje wreszcie trzeci wzorzec radzenia sobie z kryzysem: gdy minie szok lub załamanie, czyli naturalna reakcja występująca w sytuacji doświadczenia wyjątkowo trudnego wydarzenia, ludzie zaczynają działać aktywnie w kierunku nie tylko odbudowy utraconego dobrostanu, ale wręcz doskonalenia swoich umiejętności, kompetencji i zasobów psychicznych. Wzorzec ten nazywamy wzrostem pokryzysowym lub potraumatycznym.
Prężność psychiczna
Jak to się dzieje, że ludzie doświadczający trudnych, traumatycznych sytuacji są czasem w stanie niejako „wykorzystać” trudną sytuację, by żyć lepiej, pełniej, bardziej satysfakcjonująco? Naukowcy od wielu lat pochylają się nad tym fenomenem. Niezwykle ważnym czynnikiem w tym procesie okazuje się być tak zwana prężność psychiczna, zwana także elastycznością czy rezyliencją. Polega ona na tym, że kiedy pojawiają się problemy, trudności i przeszkody – naturalne elementy cyklu życia – człowiek nie ucieka od nich, nie neguje rzeczywistości, ale świadomie nastawia się na walkę i rozwiązanie trudności poprzez własne aktywne działania.
Jakie kompetencje przejawia i rozwija poprzez swoje działania osoba prężna? Jak się zachowuje?
- Jest wytrwała i nie poddaje się w obliczu przeszkód, jej działanie jest pełne determinacji i przekonania, że poradzi sobie w każdej sytuacji.
- Jest otwarta na nowe doświadczenia, podchodzi do nich z ciekawością, dystansem i poczuciem humoru.
- Potrafi tolerować negatywne emocje: nie neguje ich, daje sobie przyzwolenie na ich przeżywanie, wiedząc, że niosą ze sobą ważną informację; stara się czegoś dowiedzieć, nauczyć się z bolesnego doświadczenia.
- Zadania życia codziennego traktuje jako wyzwania, a niepowodzenia są dla niej źródłem ważnej wiedzy do dalszego doskonalenia się i rozwoju.
- Przejawia tak zwany aktywny optymizm, czyli nie tylko pozytywnie myśli o przyszłości, ale także działa w tym kierunku poprzez planowanie i wkładanie wysiłku w swoje działanie.
Prężność psychiczna w praktyce
Prężność psychiczna to nie jest dar od losu, który spada nam z nieba. Kompetencje z nią związane musimy wypracowywać w codziennym, świadomym działaniu. Jak w praktyce wygląda doskonalenie prężności? Najważniejszym aspektem jest rozwijanie stanu umysłu, który w psychologii nazywamy nastawieniem na rozwój, czyli tak zwanym „growth mindset”. Polega on na tym, że zdolności, umiejętności i kompetencje nie są przez nas postrzegane jako trwałe i niezmienne, ale plastyczne i podlegające ciągłym zmianom i rozwojowi. Życie staje się wówczas ciekawą przygodą, która jest źródłem wartościowych i ważnych doświadczeń, służących nam jako drogowskaz dalszych zmian i rozwoju.
Przeciwieństwem „growth mindset” jest tak zwane nastawienie na trwałość, czyli „fixed mindset”. Taka orientacja w myśleniu przejawia się przekonaniem, że nasze sukcesy lub porażki są efektem trwałych talentów czy cech, jakie dostaliśmy w genach lub poprzez wychowanie we wczesnym dzieciństwie i niewiele możemy już z nimi zrobić. Taka pewność jest zamykająca i sprawia, że szczególnie w sytuacjach trudności i niepowodzeń tracimy poczucie własnej wartości i nadzieję na zmianę na lepsze.
Jeśli chcecie Państwo dowiedzieć się więcej na temat tego, jak budować swoją prężność psychiczną, także poprzez zmianę nastawienia w kierunku „growth mindset”, zapraszam na webinarium nt. Najpierw TY, czyli jak budować dobrostan w trudnych czasach.