Uczniowie ze SPE na lekcjach języka francuskiego

Nie inaczej jest z lekcjami języka obcego, podczas których nauczyciele zobowiązani są nie tylko towarzyszyć uczniom w procesie nauczania, ale również stworzyć sprzyjającą nauce atmosferę i zaproponować metody i techniki pracy, które będą odpowiadały ich możliwościom intelektualnym. Rozpoczynając pracę z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, każdy nauczyciel powinien najpierw zapoznać się z informacjami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego (Kiljańska, 2022), a także porozmawiać z samym zainteresowanym lub jego rodzicami, którzy dzieląc się dotychczasowymi doświadczeniami mogą usprawnić przygotowania materiałów dydaktycznych.

W poniższym tekście nauczyciele języka francuskiego znajdą kilka praktycznych porad dotyczących pracy z uczniami z różnorodnymi potrzebami, które usprawnią prowadzenie zajęć językowych wśród zróżnicowanej grupy uczących się.

W każdej dzisiejszej klasie, obok uczniów zdolnych, znajdziemy uczniów z deficytem uwagi lub zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), uczniów niedostosowanych społecznie, uczniów z trudnościami w nauce (dysleksja, dysgrafia, itp.) czy z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Rozpiętość ich specjalnych potrzeb jest ogromna, jednak bardzo istotną dla ich nauczyciela informacją jest ta, że wszystkim wymienionym powyżej typom uczniów zdecydowanie łatwiej jest uczyć się w warunkach, które pobudzają do pracy ich wszystkie zmysły. To co pozwoli więc zaangażować się w lekcję wszystkim uczniom, to przede wszystkim materiały dydaktyczne uruchamiające różne zmysły.

Wystarczą drobne zmiany nawyków nauczyciela, aby uczniowie ze SPE bardziej zaangażowali się w pracę na lekcji języka. Przy nauce słownictwa, uczniowie oprócz listy wyrazów czy wyrażeń do zapamiętania powinni mieć możliwość ich  zobaczenia, usłyszenia i powtórzenia. Bardzo przydatna do takich działań jest darmowa aplikacja LEXIMAGE+, stworzona przez centrum CAVILAM, która pozwala uczniom na tworzenie własnych słowników, w których zamieścić można zdjęcia, formę graficzną i wymowę słownictwa do nauczenia. Uczniowie nie tylko sami uczestniczą w tworzeniu swoich materiałów dydaktycznych, ale także decydują o elementach, które umieszczą w słowniczku. Rolą nauczyciela przy tworzeniu takiej pomocy dydaktycznej jest odpowiedni podział ról, tak aby uczniowie z dysleksją  lub z dysgrafią skupili się raczej na formach obrazkowych czy wymowie, uczniowie niedosłyszący na formach graficznych itd. Taki słowniczek może być elementem uzupełniającym każdej jednostki tematycznej.

Zarówno dla uczniów z deficytem uwagi, jak i tych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, czy niedostosowanych społecznie elementem niezbędnym do zaangażowania się w proces uczenia się jest bardzo wysokie poczucie bezpieczeństwa. W celu zwiększenia ich komfortu pracy każda lekcja powinna być przewidywalna, mieć określony plan i cele. Na początku każdych zajęć nauczyciel może przedstawić 3-4 zwięźle sformułowane cele zajęć, a uczniowie w ich trakcie odhaczają te, które już zostały osiągnięte. Dzięki łatwemu dostępowi do narzędzi cyfrowych, taka gotowa tabelka z celami, może zawisnąć we wspólnej dla klasy przestrzeni cyfrowej, np. na platformie google classroom, czy Microsoft teams, które bardzo usprawniają komunikację z uczniami, a także pozwalają śledzić bieżące informacje uczniom nieobecnym.  Jeśli uczniowie dostają karty pracy, ich najbardziej istotne treści (ważne słownictwo, nowe struktury gramatyczne, istotne informacje kulturowe) powinny zostać wyróżnione kolorami lub podkreśleniami.

Jeśli chodzi o przebieg lekcji, który optymalnie zaangażuje uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi, bardzo dobrą propozycją jest praca w formie przystanków uczenia się, która jest odmianą pracy swobodnej (Jaworska, 2018). Przed zajęciami nauczyciel przygotowuje w sali stanowiska do samodzielnej nauki, które są ze sobą powiązane tematycznie. Na każdym przystanku uczniowie wykonują inne ćwiczenia (np. na jednej leksykalne, na drugiej gramatyczne, a na kolejnej ćwiczenie nowych umiejętności w kontekście). Przy takiej formie działania warto aktywizować uczniów zdolnych, którzy mogą zostać mentorami każdej stacji i pomagać uczniom uczestniczącym w projekcie. Ważnym aspektem, na który należy położyć nacisk,  jest pozwolenie uczniom na dowolną kolejność wykonywanie zadań i własne tempo działania, co znacząco zwiększa ich poczucie bezpieczeństwa. Przed podjęciem pracy w takiej formie muszą jednak zostać jasno określone ramy czasowe i efekty, które uczniowie powinni osiągnąć. Oczywiście taki sposób działania wymaga od nauczyciela przygotowania materiałów do pracy na zajęciach, a także odwagi przerzucenia w dużej mierze odpowiedzialności za proces nauczania/uczenia się na uczniów.

Współczesny nauczyciel powinien uzmysłowić sobie, że każdy uczeń ma tak naprawdę indywidualne potrzeby edukacyjne i jedynie różnorodność w działaniu może doprowadzić do mniejszych i większych sukcesów na lekcjach, zarówno tych odczuwalnych przez uczniów jak i nauczyciela. Różnorodności sprzyja otwartość i ciekawość na innego człowieka. Pielęgnowanie tych cech sprawi, że współpraca z każdym uczniem będzie dla nauczyciela inspirująca.

Bibliografia:

1. Jaworska, M., (2018), Nauczanie i uczenie się języków obcych młodzieży z dysleksją, Impuls, Kraków
2. Kiljańska, A.,  (2020),  Poradnik metodyczny do programu nauczania języka francuskiego dla III etapu edukacyjnego, Warszawa Z francuskim w świat (zpe.gov.pl)
3. LEXIMAGE+, votre dictionnaire multimédia personnel - Le plaisir d'apprendre (leplaisirdapprendre.com)